Η φορολόγηση της φιλανθρωπίας

Παναγής Βουρλούμης, ‘Η Καθημερινή’, 

21.12.2020

Μια πρόσφατη τάση είναι η δημιουργία φορολογικών προνομίων σε κατηγορίες αλλοδαπών που μεταφέρουν εδώ τα συμφέροντά τους ή μέρος από αυτά. Ενα είδος σημαίας ευκαιρίας για τους θαρραλέους που τολμούν να αποκτήσουν ελληνικό ΑΦΜ. Τέτοια μέτρα φτιάχνουν ευνοούμενες ομάδες φορολογουμένων, κάτι που κατ’ αρχήν δεν μου αρέσει. Συμβαίνει όμως και αλλού και πιθανώς στην περίπτωσή μας είναι σκόπιμο, εάν το όφελος που θα προκύψει στην οικονομία το δικαιολογεί. Ο χρόνος θα δείξει.

 

Ενώ όμως δίνουμε φορολογικά κίνητρα σε ξένους για να επενδύσουν στη χώρα μας, έχουμε θεσπίσει αντικίνητρα στη διάθεση δωρεών για φιλανθρωπικούς σκοπούς, είτε αυτές προέρχονται από Ελληνες είτε από το εξωτερικό. Αναφέρομαι στην πολύ στενή ερμηνεία που δίνουν οι Αρχές στον ν. 4174/2013, άρθρο 2. Θα το εξηγήσω απλά. Ας πούμε ότι κάποιος δωρίζει σε ορφανοτροφείο –ή σε άλλο ευαγές ίδρυμα– ένα ποσό ώστε το ίδρυμα να συντηρείται από το έσοδο που δημιουργεί η διαχείριση του ποσού αυτού. Στα περισσότερα κράτη, νομίζω παντού, τα έσοδα από τέτοιες δωρεές απαλλάσσονται τελείως από φορολογία. Εδώ, αντίθετα, φορολογούνται σαν έσοδα από κερδοσκοπική δραστηριότητα, μέχρι πρόσφατα με 29% και τώρα με 24%. Ο ανάλογος συντελεστής για ιδιώτες είναι το 14%. Δηλαδή, το κράτος αφαιρεί το ένα τέταρτο των εσόδων του φιλανθρωπικού ιδρύματος από την πηγή αυτή, ερμηνεύοντας ότι το προϊόν της διαχείρισης της δωρεάς είναι κερδοσκοπική δραστηριότητα, παρ’ όλο που το προϊόν αυτό διατίθεται άμεσα για τη λειτουργία της φιλανθρωπικής αποστολής του ιδρύματος. Είναι τερατώδες αλλά και κουτό.

Θα αντιπαρέλθω το γεγονός ότι η διαχείριση των ιδρυμάτων στα οποία αναφέρομαι εποπτεύεται από το υπουργείο Οικονομικών, που είναι σε θέση να γνωρίζει ότι δεν πρόκειται για άσκηση κερδοσκοπικής δραστηριότητας. Ούτε θα αναφερθώ στο ότι υπάρχουν κρατικές εγκύκλιοι που ορίζουν ότι μη κερδοσκοπικές κοινωφελείς οντότητες πρέπει να διευκολύνονται στην πραγματοποίηση του έργου τους. Αυτά κακώς δεν τα λαμβάνει υπ’ όψιν η φορολογική αρχή, αλλά ας μη ζητάμε πολλά. Ομως, η στενή και στενόμυαλη ερμηνεία είναι και αντιοικονομική. Η φιλανθρωπία στην Ελλάδα σηκώνει ένα μεγάλο μέρος του βάρους της κοινωνικής φροντίδας, ιδίως σε εξειδικευμένους τομείς, άτομα με ειδικές ανάγκες κ.ά., που το κράτος δεν προλαβαίνει. Αποθαρρύνει τώρα το σύστημα τις δωρεές εκεί ή τις διώχνει στο εξωτερικό, γιατί μεγάλη εν δυνάμει πηγή δωρεών είναι ο απόδημος Ελληνισμός και ο εφοπλισμός. Στερεί έτσι η φορολογική μεταχείριση τη χώρα από έναν σημαντικό πόρο που θα βοηθούσε την κοινωνική πρόνοια αλλά και την οικονομία γενικότερα γιατί τα χρήματα θα ξοδεύονταν εδώ. Επίσης, η φορολογία, όπως εφαρμόζεται, οδηγεί μεγάλα ισχυρά ιδρύματα να εγκαταστήσουν την έδρα τους εκτός Ελλάδος. Τα ιδρύματα με έδρα την Ελλάδα αναγκάζονται να κάνουν διαχείριση με γνώμονα την αποφυγή φορολογίας και όχι την καλύτερη απόδοση. Σε περιόδους όπως η τωρινή, που τα επιτόκια σε ασφαλείς επενδύσεις είναι μηδαμινά, η υψηλή φορολογία μπορεί να ωθήσει ιδρύματα σε επενδύσεις υψηλού κινδύνου για να μπορέσουν να καλύψουν τις κατά κανόνα ανελαστικές δαπάνες τους. Στις προηγμένες οικονομίες οι περιουσίες των ιδρυμάτων σε κινητές αξίες αποτελούν έναν από τους κύριους τροφοδότες της κεφαλαιαγοράς, εδώ απουσιάζουν. Πέρα από το ηθικό επιχείρημα, αυτοί είναι μερικοί από τους πρακτικούς λόγους για τους οποίους το κράτος θα έπρεπε να ενθαρρύνει αντί να τιμωρεί τις δωρεές προς φιλανθρωπικά ιδρύματα. Θα ήταν, τέλος, ενδιαφέρον να ξέρουμε πόσα χρήματα μαζεύει το κράτος από την πηγή αυτή. Στοιχηματίζω ότι το ποσό δεν είναι σημαντικό, ιδιαίτερα σε σύγκριση με το όφελος που θα προέκυπτε από ένα καθεστώς που θα ενθάρρυνε τις δωρεές. Θέλω να πιστεύω ότι η τωρινή ερμηνεία του ν. 4174 οφείλεται σε υπερβολικό δημοσιοϋπαλληλικό ζήλο και όχι σε ιδεολογικές αγκυλώσεις. Μέσα στις άλλες της ασχολίες, η κυβέρνηση θα έπρεπε να μελετήσει το πρόβλημα, η λύση του οποίου θα της ήταν και πολιτικά ωφέλιμη.

https://www.kathimerini.gr/economy/561201697/i-forologisi-tis-filanthropias/